Reisverslag oktober 2024

Zoals verwacht mag ik op het vliegveld in Oefa niet zo maar de grens over. De dame van de paspoortcontrole houdt mijn paspoort in. Ik moet ergens plaats nemen totdat ik zal worden opgehaald. Als alle passagiers de paspoortcontrole hebben gepasseerd blijf ik alleen achter. Na verloop van tijd komt een beambte met mijn paspoort in zijn hand mijn kant op. Ik verwacht dat ik word meegenomen voor een interview. Maar tot mijn blijde verrassing mag ik, zonder dat er vragen worden gesteld, de grens over.

Dat hadden de Russen mij al beloofd. Eerder dit jaar ben ik op het vliegveld van Jekaterinaburg anderhalf uur stevig aan de tand werd gevoeld over de reden van mijn verblijf en ons werk in Rusland. Blijkbaar hebben ze destijds een goede indruk gekregen, want ze lieten me toen weten dat het een volgende keer niet zolang zou duren. En ze hebben dus woord gehouden.

De komende acht dagen hoop ik in vijf verschillende steden onze programma’s te bezoeken en Oefa is mijn eerste bestemming.

Oefa

Voordat ik door mijn collega Alina wordt opgehaald ga ik naar de bank om geld te wisselen. Vanwege de sancties werkt mijn bankpas hier niet. Kon ik voorheen mijn hele reis vanuit mijn bureaustoel thuis zelf regelen, nu ben ik afhankelijk van anderen. Ook toegang tot onze eigen sociale media is vanuit Rusland lastig.

Mission Possible heeft in Oefa geen eigen opvanghuis, maar regelt noodopvang voor vrouwen die slachtoffer zijn van huiselijk geweld. Als de noodlijn wordt gebeld, wat helaas regelmatig voorkomt, wordt zo snel mogelijk een veilige plek geregeld. Ik maak het zelf mee tijdens mijn verblijf. Een vrouw belt in paniek naar Alina, ze heet Yazgul en ze ziet geen uitweg. Al drie nachten heeft ze niet thuis kunnen overnachten. De man met wie ze samen woont is al dagen dronken en gewelddadig. Ze belt nu vanaf haar werk en heeft afwisselend bij haar moeder en zus overnacht. Alina vraagt naar haar situatie. Een heel rijtje vagen volgt: op wiens naam staat het appartement? Heb je een sleutel? Heb je de eigendomspapieren in je bezit? Hoe is je financiële situatie? Is dit vaker gebeurt en heb je aangifte gedaan?

Helaas is dit niet de eerste keer. Yazgul is al een keer met botbreuken in het ziekenhuis beland. Maar omdat haar vriend later excuses had gemaakt, heeft ze de aangifte weer ingetrokken. Dat help niet mee. Als je een volgende keer weer aangifte doet, loop je kans dat die door de politie wordt geweigerd. “Je trekt het toch weer in, daar gaan we onze tijd niet aan verspillen” is dan vaak het antwoord.

Het appartement is van haar en haar vriend staat er niet geregistreerd. Dus dat biedt meer mogelijkheden. Alina spreekt een paar varianten met haar door. Sloten vervangen, appartment in de verhuur doen of eventueel verkopen. Maar de eerste zorg is haar veiligheid. Ik hoor Alina praten tegen Yazgul: “We kunnen een alarmknop op je telefoon regelen. Als hij weer gewelddadig wordt staat er binnen een paar minuten een team voor de deur. En we zorgen de komende dagen voor een veilige plek om te overnachten. Kom langs en spreek met onze jurist. Die kan je verder helpen met het appartement. We kunnen zelfs ander werk voor je zoeken, zodat hij je daar niet lastig valt. Maar je moet zelf een knoop doorhakken. Dit kan zo niet langer doorgaan”.

Elke woensdag wordt er voor vrouwen een consultatie gehouden. Vrouwen kunnen hier terecht met hun problemen en krijgen advies en hulp. Van twee dames, Anya en Vika noteer ik hun verhaal. Die verhalen zijn schrijnend. Het is voor mij duidelijk dat zonder de hulp van Mission Possible deze vrouwen hun problemen zelf niet kunnen oplossen.

Elke dondermiddag is er een club voor moeders en kinderen. Die start met een gezamenlijke activiteit. Iets creatiefs en deze keer wordt er een wrap gemaakt. Alina zegt dat als ik lunch wil hebben, ik zelf ook aan de slag moet. Daarna is er voor de moeders een workshop met als thema Opvoeding. Voor de kinderen is er een apart programma. Zowel de moeders en kinderen komen graag naar deze club. Voor velen van hen is het een hoogtepunt van de week. De bemoedigingskaarten die ik heb mee genomen uit Nederland vallen in de smaak.

Tsjeljabinsk

Het was niet mijn bedoeling om Tsjeljabinsk te bezoeken. Mijn schema zit al heel erg vol. Maar het ligt op de route van Oefa naar Omsk. Als ik twee keer een nachttrein neem in plaats van rechtstreeks naar Omsk te reizen, heb ik een hele dag beschikbaar voor Tsjeljabinsk. En omdat ik weet dat Olga en Aleksey het mij niet in dank gaan afnemen als ik hen zomaar passeer, besluit ik de tussenstop te maken.

Het is indrukwekkend wat er allemaal gebeurt in Tsjeljabinsk. Afgelopen zomer is het opvanghuis officieel geopend. De hypotheek wordt door de organisatie ‘Mama i deti’, Moeders en kinderen, zelf gefinancierd. Mission Possible heeft geholpen met de renovatie. Het valt me op hoe schoon het gebouw is. Een hele prestatie, want het gebouw wordt bewoond door zo’n veertig moeders en kinderen. Zij zijn zelf verantwoordelijk voor de huishouding.

Buitenom wordt gewerkt aan een kinderspeelplaats en in de kelderverdieping wordt een medisch vertrek en een sportruimte ingericht.

Ondertussen hebben Olga en Aleksey nog meer plannen. “De eigenaar van dit aangrenzende perceel is overleden en zijn kinderen willen het verkopen.” zegt Aleksey. “Wij willen hier een gebouw neer zetten waar een paar van onze dames met hun kinderen zelfstandig kunnen gaan wonen. Dat zijn vrouwen die het programma al hebben doorlopen, maar nog wel begeleiding nodig hebben.

In de tuin willen we een kas plaatsen waar we groentes kunnen telen en hier willen we een kiosk neer zetten waar we brood en banket e.d. gaan verkopen. De dames in de opvang kunnen dat zelf bakken en verkopen. Er is in deze buurt geen enkele winkel.” Het is niet alleen een mooie kans om wat geld te verdienen, de dames kunnen ook werkervaring in een veilige omgeving opdoen. Dit zal hun zelfvertrouwen doen groeien.

Ik ontkom niet aan een optreden van de kinderen. Ze zingen een lied en hebben een plakaat gemaakt met foto’s van moeders en kinderen die in het opvanghuis hebben gewoond. En ik krijg kaarten mee terug met hartverwarmende wensen.

’s Avonds voor mijn treinreis naar Omsk heeft Aleksey nog een verrassing voor mij in petto. Hij heeft vrijkaartjes kunnen regelen voor een ijshockeywedstrijd uit de hoogste league. Samen met drie jongetjes uit de opvang bezoeken we de wedstrijd Traktor uit Tsjeljabinsk tegen Avangard uit Omsk. Leuk om mee te maken. Net als we het stadion binnenlopen wordt het volkslied gespeeld. Op een of andere manier raakt de melodie van dit volkslied mij een stuk meer dan de melodie van het Wilhelmus. Traktor gaat met 4 – 1 over Avangard heen. Van Aleksey krijg ik een kleppet van de club. “Maak je geen zorgen als je deze op zet wanneer je straks naar Omsk gaat” zegt hij erbij. ”Bij ijshockey hebben we geen hooligans”.

Omsk

De treinreis van Oefa naar Omsk duurt zo’n 12 uur. Een gedeelte van de reis gaat door Kazachstan. Maar er is deze keer geen paspoortcontrole. In mijn wagon zitten een aantal mannen die overduidelijk terug komen van het front. Ik houd me op de vlakte en bemoei me niet teveel met hun gesprekken. In Omsk haalt Kirill mij, samen met zijn twee dochters, op van het station.

Kirill is voorganger van een kleine, maar actieve kerk in het dorp Sosnovka, net buiten de stad Omsk. Arme gezinnen worden bezocht en ondersteund met hulpgoederen die lokaal worden ingezameld. Regelmatig worden er acties georganiseerd om mensen, met name jeugd, bij de kerk te betrekken. Er is opvang voor mannen die hun leven weer op de rails proberen te krijgen. De meesten van hen hebben in de gevangenis gezeten.

Een paar jaar geleden zijn ze hier ook begonnen met opvang van vrouwen. Omdat die hulpverlening specialistische kennis vereist, zijn ze in aanraking gekomen met Mission Possible. Met onze hulp is er hier een organisatie geregistreerd. Voor de opvang wordt een huis gehuurd. Maar dat is te klein. Maximaal vier vrouwen kunnen daar tegelijkertijd verblijven. Helaas zijn er veel meer hulpvragen dan dat er plek is. Kirill en zijn team willen heel graag uitbreiden en denken aan nieuwbouw. Ik juich die plannen alleen maar toe. Voor zo’n investering is het belangrijkste dat je een goede staf hebt. En dat is hier zeker het geval.

Elke zaterdagavond is er voor de mannen van de kerk een banya. Kirill weet dat ik een liefhebber ben. De mannen van het rehabilitatiecentrum zijn er ook. Een aantal van hen had ik een paar jaar terug niet op dit tijdstip willen tegenkomen. Nu zitten we met elkaar in de banya en zijn we broers van elkaar. Zo’n banya is vanwege de hoge temperatuur afzien. Maar het blijft een topervaring. Als herboren kom je er weer uit. En daar was ik na twee nachten op een rij in een trein ook wel aan toe.

De kerk begint op zondag om 10:00 uur. Het is mooi om te zien dat vrouwen die in de opvang hebben gezeten nu een actieve rol hebben in de kerk. Helemaal als je weet wat hun verleden is. Drie jaar geleden heb ik Anya voor het eerst ontmoet. Toen zat ze nog in de opvang. Nu leidt ze de aanbidding.

’s Middags heb ik een ontmoeting met het team en de vrijwilligers. Met beperkte middelen hebben zij al heel wat bereikt. Deze mensen hebben een missie. En dat straalt van ze af.

De volgende dag is het vroeg opstaan. Want we gaan vissen. Een hobby van Kirill. En ik ga graag met hem mee. De Russische taiga is mooi, zeker in deze tijd van het jaar. Voordat we op onze visplek zijn rijden we ruim 250 km. Maar dat zijn afstanden die in Siberië niets voorstellen. Ondanks dat we nauwelijks iets vangen, hebben we het uitstekend naar onze zin. Andere vissers die we ontmoeten klagen ook over de vangst. Het ligt dus niet aan ons. Zij vinden het wel grappig om een Nederlander in camouflagepak tegen te komen in hartje Siberië.

Dinsdag is mijn laatste dag in Omsk. En ik loop een dagje mee met Natascha, Anya en Irina. Natascha is verantwoordelijk voor het opvanghuis. Met haar spreek ik het budget door. Als ik navraag doe over de salarissen blijken die te laag te liggen. Voedselprijzen zijn de afgelopen twee jaar wel met 50% gestegen. Het valt me telkens weer op; als ik zelf niet over de salarissen begin, wordt er nooit over een salarisverhoging wordt gepraat. Ook niet bij onze andere organisaties. Voor dit team is een salarisverhoging noodzakelijk. En er is ruimte in hun budget, want ze hebben hun eigen fondsenwerving goed op orde.

Anya en Irina hebben een fondsenwervingscursus gevolgd. En die heeft duidelijk z’n vruchten afgeworpen. Ze bellen bedrijven in Omsk en omgeving en vragen om een donatie. In nog geen half jaar tijd hebben ze al ruim een miljoen roebel, zo’n 10.000 euro ingezameld. En dan heb ik het nog niet over voedselproducten, kleding en andere spullen die worden gedoneerd. Ze laten zich dan ook  niet zo makkelijk afschepen.

In het opvanghuis is gisteravond een nieuwe dame aangekomen. Een jonge moeder van 20 jaar oud met een drugsverleden. Haar baby van 21 dagen oud is haar door de kinderbescherming tijdelijk afgenomen. Natascha gaat direct aan de slag om documenten te regelen. En ik krijg live mee wat er allemaal bij komt kijken om er voor te zorgen dat een moeder niet de voogdij over haar kind verliest.

Asbest en Jekaterinaburg

Aan het eind van de dag vertrek ik voor mijn laatste etappe met de trein naar Jekaterinaburg. Al wil de conductrice mij in eerste instantie niet toelaten. In Rusland wordt nog de vadersnaam gebruikt. En op mijn vervoersbewijs staat behalve mijn achternaam ook mijn vadersnaam: Xenkevich. Maar die kan ze niet terugvinden in mijn paspoort. Blijkbaar durft ze zelf geen beslissing te nemen. En ze stuurt me door naar de hoofdconductrice; een paar wagons verderop. Die doet niet zo moeilijk. Nummer paspoort, geboortedatum en naam kloppen en ik mag toch mee met trein nummer 001. Dit is de Transsiberische express van Vladivostok naar Moskou.

Vroeg in de ochtend kom ik aan in Jekaterinaburg waar Oleg en Sergey mij al staan op te wachten. We rijden direct door naar Asbest voor een kort bezoek aan ons opvanghuis. Ze waarderen het dat ik ondanks de beperkte tijd toch even langskom. Er is toch nog ruim twee uur tijd om de staf te ontmoeten. En er valt genoeg te bespreken. Onze boekhoudster in Asbest is ook jurist en is erg goed op de hoogte van regelingen en wetgeving.  En dat is handig voor onze andere organisaties in Rusland. Zo heeft elk team wel een expertise en deze kennis wordt onderling goed uitgewisseld.

Daarna rij ik door naar het opvanghuis in Jekaterinaburg. Onze opvanghuizen worden intensief gebruikt. En dit jaar is er extra geld beschikbaar gesteld voor renovatie. De verwarming is inmiddels aangepakt. Aan renovatie van sanitair wordt nog gewerkt. Een groter probleem is de drinkwatervoorziening. De kwaliteit van het water uit een eigen bron laat te wensen over. Nu wordt er gewerkt aan een aansluiting op de dichtstbijzijnde waterleiding. En dat heeft vanwege de bureaucratie behoorlijk wat voeten in de aarde.

Zorgen zijn er om onze medewerker Tanya. Zij werkt al jaren in het opvanghuis en is verantwoordelijk voor de kinderen uit probleemgezinnen die bij ons onderdak hebben gevonden. Haar zicht is in een korte tijd erg achteruit gegaan en ze ziet bijna niets meer. Er is een behandeling nodig met injecties. En als dat niet helpt een operatie. Er is geld voor de injecties, maar voor de operatie weten we niet of we voldoende hebben. We bidden dat dit niet nodig zal zijn.

Ik word op tijd naar het vliegveld gebracht, want de controle zou wel even kunnen duren. En net als bij aankomst mag ik na de paspoortcontrole weer plaatsnemen totdat ik word opgehaald. Maar ook nu mag ik zonder aanvullende vragen de grens weer over.

Weer thuis

En dan zit mijn reis er al weer op. Blij en dankbaar dat alles goed en volgens plan verlopen is. Het was intensief, maar het was absoluut de moeite waard! Ik vraag me af hoe het leven van de vrouwen en kinderen die ik heb ontmoet er zou hebben uitgezien als ze niet in aanraking waren gekomen met Mission Possible. Ik ben onder de indruk van het werk wat door mijn collega’s van Mission Possible in Rusland wordt gedaan. Overal is het kleinschalig maar ontzettend effectief. Met beperkte middelen wordt heel veel gedaan.

Onze aanpak om langdurig een organisatie te ondersteunen, in plaats van voor de duur van één project, heeft effect. Lange termijn denken. Onze organisaties hebben zich ontwikkeld van vrijwilligers werk tot professionele hulpverleners. Met goede contacten met lokale autoriteiten en ondersteuning van lokale kerken. En met name die laatste ondersteuning zien wij als noodzakelijk. Juist door de geestelijke ondersteuning worden hier levens veranderd. Levens die door veel mensen al waren opgegeven. Bij ons komen ze in aanraking met God en krijgen ze weer hoop. Het is een voorrecht om hier deel van uit te mogen maken.

Wil jij ook onderdeel zijn van het levens veranderende werk van Mission Possible? We kunnen jouw hulp goed gebruiken. Schrijf je in voor de nieuwsbrief of ondersteun ons werk met jou donatie!